Елордада қатты қалдықтарды кәдеге жарату арқылы сұйық отын өндіретін кешен ашылды

Нұр-Сұлтанда көмірсутегі бар қатты тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарататын Қазақстандағы ең алғашқы кешен ашылды. Кәсіпорын экологиялық сұйық отын мен газ алуға мүмкіндік беретін заманауи құрылғымен жабдықталған.

Жоба Қазақстанның цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігімен және QazInnovations компаниясымен бірлесе іске асырылып отыр. Патент украиналық серіктестерден сатып алынды.

Мұндай кешенді салу идеясының бастамашысы – "Ағайындар KZ" ЖШС Бас директоры Руслан Бәкішев атап өткендей, жобаның мақсаты екі маңызды мәселені, экологиялық және энергетикалық мәселелерді шешу. Құрылыс 2018 жылы басталды, бірақ пандемия мен шекаралардың жабылуына байланысты жұмыстар тоқтатылды. Қазір кешен толыққанды өндіріске дайын. Тек жұмысқа кірісуге рұқсат құжаттарын алуға қалды.

Біздің кешен экологиялық отын мен синтетикалық газ шығаруға мүмкіндік береді. Мұндай отын қазір нарықта жақсы сұранысқа ие. Оны жеке компаниялар, үйде жылу қазандықтары бар тұрғындар пайдаланады. Алдағы уақытта біз жабдықтарды жаңғыртуды, генераторларды орнатуды және осы газдан өз қажеттіліктеріміз үшін электр энергиясын алуды жоспарлап отырмыз, - дейді "Ағайындар KZ" ЖШС Бас директоры Руслан Бакишев. 

Мұнда қайта өңделетін қалдықтардың негізгі түрлеріне  резеңке-техникалық бұйымдар, соның ішінде пластик, полиэтилен, полипропилен, пенопласт, 2-4 сыныпты медициналық қалдықтар кіреді. 

Біз қалдыққа қоқыс ретінде қаруға үйреніп қалғанбыз. Белгілі бір уақытқа дейін бұл қалдықтар полигондарда көмілді, өртенді, осылайша қоршаған ортаға үлкен зиян келтірді. Біздің технология табиғи ресурстардың орнына техногендік ресурстарды пайдалануға көшуге мүмкіндік береді, - дейді Украина ҰҒА газ институтының ғылыми қызметкері Алексей Сезоненко.

Тікелей өндіріс процесі қатты тұрмыстық қалдықтарды сұрыптаудан басталады. Содан кейін сұрыпталған қалдықтар брикет немесе шашыраңқы түрінде термиялық ыдыраудың роторлық реакторына жүктеледі. Онда келесі процестер жүйелі түрде жүреді: жылыту, балқыту, ылғалды жою, булану және бу-газ фазасында салқындату және конденсация жүйесіне көшу.

Айта кету керек, кешен қалдықтардың өзінен өндірілетіндерден басқа энергияның қосымша түрлерін қажет етпейді. Жұмыс температурасын ұстап тұру үшін реактордың астында процесте өндірілген синтетикалық газбен жұмыс істейтін газ және сұйық отын жанарғылары бар автоматтандырылған жылыту жүйесі орнатылған. Егер ол жетіспесе, біз өзіміздің сұйық көмірсутекті отынды қосамыз, - деді Алексей Сезоненко. 

Термиялық ыдырағаннан кейін қалдықтардан көмірсутекті Ұшпа бөлігі толығымен шығады, күлде техникалық көміртек қалады. Оны тауарлық өнім ретінде пайдалануға болады.

Оның айтуынша, қолданылатын технология сұйық көмірсутекті синтетикалық отынды үш түрлі – ауыр, орташа және жеңіл фракцияда алуға мүмкіндік береді. Ауыр фракцияны жанармай мазутымен, дизель отынымен орташа фракциямен және авиациялық бензинге дейін АИ-98 маркалы бензинмен салыстыруға болады.

Біздің кешенде автоматты салқындату жүйесі бар. Бірақ қыста оны іске қосудың мағынасы жоқ. Өйткені процесс қоршаған ортаның төмен температурасына байланысты. Соңғы салқындағаннан кейін конденсацияланған отын фракциялары орташа контейнерге түседі. Сол жерден сұйық отын тұтынушыларға жіберу үшін құбыр арқылы жіберіледі, - дейді Украина ҰҒА газ институтының ғылыми қызметкері Алексей Сезоненко

Оның айтуынша, кешен барлық технологиялық параметрлерді - отын деңгейін, температура мен қысымды бақылау датчиктерімен толық жабдықталған. Сондай-ақ, Қазақстанда белгіленген нормалар мен ережелерге сәйкес барлық қажетті қауіпсіздік шараларымен қамтамасыз етілген.

Заманауи кешеннің құрылысына 900 млн теңге жұмсалды. Оның 360 млн теңгесі – мемлекеттік грант есебінен және 540 млн теңгесі жеке компанияның қаржысына салынып отыр.